In dit blog bespreken we hoe je het beste uit de hand – zonder statief – kunt fotograferen. Lees verder en ontdek hoe je ook zonder statief scherpe foto’s kunt maken.
Fotograferen zonder statief
Een van de meest gangbare adviezen voor landschapsfotografen is om een statief te gebruiken.
Een statief opent de deur naar nieuwe creatieve mogelijkheden en zorgt ervoor dat je scherpe, ruisvrije foto’s kunt maken die zonder statief moeilijk te realiseren zijn. Hoewel er onmiskenbare voordelen zijn aan het gebruik van een statief, is het belangrijk om te beseffen dat niet elke opname hiervan profiteert. Daarnaast zijn er situaties waarin je een statief niet kunt of wilt gebruiken. Wat doe je dan?
Zonder statief: Het belang van een snelle sluitertijd
Eén groot voordeel van een statief is dat je langere sluitertijden kunt gebruiken zonder verlies van scherpte. Bij fotograferen uit de hand is dit lastiger. Hoewel de nieuwste beeldstabilisatie technologie indrukwekkend is, kan deze functie het statief niet volledig vervangen. Daarom is de sluitertijd nóg crucialer wanneer je uit de hand fotografeert.
Landschapsfotografie uit de hand
Om scherpe beelden uit de hand te schieten, moet je de sluitertijd zodanig verkorten dat de camera geen trillingen registreert tijdens het fotograferen.
Een vuistregel voor de langzaamste sluitertijd
Een praktische richtlijn is om de brandpuntsafstand te gebruiken als breuk: bij 35 mm kan je de sluitertijd instellen op 1/35e seconde (afgerond naar 1/30e seconde), bij 70 mm op 1/60e seconde, bij 200 mm op 1/200e seconde, enzovoort. Dit is echter slechts een richtlijn en geen harde regel. Sommige camera’s kunnen scherpte behouden bij langere sluitertijden, terwijl andere camera’s dat minder goed doen.
Daarom is ons advies om nadat je een foto hebt gemaakt in te zoomen om te controleren of deze scherp is. Zodra de sluitertijd te traag is, zal de camera je bewegingen registreren, wat resulteert in onscherpte. Daarom, zoom altijd in op je beeld om er zeker van te zijn dat het scherp is.
Je zult misschien niet direct zien dat een foto een beetje onscherp is totdat je inzoomt. Het is beter om dit meteen te ontdekken, dan wanneer je thuis achter je computer zit. Mocht de foto toch onscherp zijn, gebruik dan gewoon een snellere sluitertijd.
Het effect van een snellere sluitertijd op ISO en diafragma
Het aanpassen van de sluitertijd heeft invloed op de hoeveelheid licht die door de lens komt. Een langere sluitertijd laat meer licht binnen (waardoor de foto lichter wordt), terwijl een kortere sluitertijd het licht vermindert (en de foto donkerder maakt). Om de belichting goed te houden, moet je mogelijk de ISO of het diafragma aanpassen. Maar welke van de twee kies je?
Er is helaas geen eenduidig antwoord op deze vraag. Verschillende situaties vragen om verschillende aanpassingen. Toch zijn er enkele richtlijnen die je kunt volgen bij landschapsfotografie.
Diafragma of ISO: Wat pas je aan?
Als je nog niet bekend bent met de werking van ISO en diafragma, raden wij je aan om dit blog eens te lezen. Deze kennis is essentieel om je fotografie naar een hoger niveau te tillen.
Een andere optie is dat je voor ons e-book ‘Fotograferen is een Kunst’ kiest. Dit complete e-book is een leerboek en naslagwerk in één op het vlak van de natuurfotografie.
Diafragma aanpassen voor meer licht
Bij een korte sluitertijd wordt de foto onbedoeld donkerder. Door het diafragma te vergroten (lager f-stop getal), laat je meer licht toe tot de sensor van de camera. Daardoor wordt de foto lichter. Dit heeft echter invloed op de scherptediepte. Een groot diafragma resulteert in minder scherpte over het hele beeld, wat perfect is voor macrofotografie, maar minder geschikt voor landschapsfotografie, waar maximale scherpte van voor- tot achtergrond vaak gewenst is.
Merk op dat een groter diafragma je toestaat om met een kortere sluitertijd te fotograferen.
ISO verhogen voor meer licht
De andere optie is om de ISO-waarde te verhogen, wat ook de helderheid van de foto vergroot. Maar het te ver verhogen van de ISO-waarde introduceert ruis in het beeld. Professionele camera’s kunnen hoge ISO-waarden beter aan dan instapmodellen. Een high-end camera kan bijvoorbeeld een ISO van 1600 aan zonder storende ruis, terwijl een instapmodel bij ISO 400 al merkbare ruis kan vertonen. Daarom streven fotografen er altijd naar om de laagst mogelijke ISO te gebruiken die nodig is.
Merk op dat een hogere ISO-waarde je toestaat om met een kortere sluitertijd te fotograferen.
Welke instelling pas je aan?
Je weet nu dat je de belichting kunt verhelderen door het diafragma te openen of de ISO te verhogen, maar beide hebben nadelige effecten op de beeldkwaliteit. Dus, wat kies je: onscherpte of ruis?
Onze voorkeur
Hoewel geen van beide opties ideaal klinkt, is dit een keuze die je moet maken bij het fotograferen uit de hand, zeker in omstandigheden met weinig licht. Hier is onze aanpak:
- De ISO-waarde heeft meer speelruimte. Probeer de basis ISO-waarde van je te gebruiken – meestal 100 -, maar wees bereid deze te verhogen totdat de foto helder genoeg en de sluitertijd kort genoeg is om bewegingsonscherpte te voorkomen. Ruis is makkelijker te verwijderen in de nabewerking dan onscherpte.
- Pas daarna pas je het diafragma aan. Vermijd een diafragma groter dan f/5.6, afhankelijk van je brandpuntsafstand. Een langere brandpuntsafstand vereist een kleiner diafragma en vice versa. Een groter diafragma kan resulteren in een gebrek aan scherptediepte.
- Vaak geeft een combinatie van beide het beste resultaat.
Laat filters achterwege bij handmatige landschapsfotografie
Hoewel het voor de hand ligt, moet je het gebruik van grijsfilters of andere verduisteringsfilters vermijden bij fotograferen uit de hand.
Een populair filter voor fotografie is het circulaire polarisatiefilter. Dit filter kan reflecties verminderen en contrast toevoegen aan de lucht, maar het maakt de foto ook ongeveer 1,5 stops donkerder. Dit betekent dat je moet compenseren door de ISO te verhogen, het diafragma te openen of de sluitertijd te verlengen.
En als het contrast tussen de voorgrond en lucht te groot is, gebruik je ook een grijs verloopfilter. Afhankelijk van hoe sterk het filter is, hoe hard het verloop én hoe ver je het filter naar beneden moet plaatsen, kan ook hier de foto 1-2 stops donkerder door worden.
Gebruik beeldstabilisatie
Afhankelijk van de camerafabrikant kan dit vibratiereductie (VR), beeldstabilisatie (IS), of iets anders heten. Deze functie kan op sommige objectieven een groot verschil maken bij het fotograferen uit de hand, vooral als de sluitertijden langer worden. Schakel het echter altijd uit bij gebruik van een statief. Let even op: beeldstabilisatie kan in het objectief en/of in de camera zijn ingebouwd. Raadpleeg de handleiding. Of wat wij vaak doen: raadpleeg Youtube. Zoek dan op jouw cameramodel. Bij voorkeur bekijken we een korte video. Want we houden van duidelijke antwoorden. Vaak zitten die niet in de lange video’s.
Vergeet de compositie niet
Eén van de grootste uitdagingen bij uit de hand fotograferen is dat de compositie net zo belangrijk is als bij foto’s die je met een statief maakt.
Het is belangrijk om de compositie serieus te nemen. Neem de tijd om elk aspect van je foto te optimaliseren, gebruik de zoeker – of toch live view als je dat gemakkelijker vindt als je uit de hand fotografeert – en positioneer jezelf totdat je tevreden bent. Een belangrijke les die wij hebben geleerd, is om bij elke foto die je maakt het idee te hebben om deze groot af te drukken. Dit betekent dat elke afbeelding geoptimaliseerd moet worden, en niet zomaar een snapshot mag zijn – zelfs niet als je met je smartphone fotografeert.
Wanneer wij zonder statief fotograferen
Eerlijk gezegd fotograferen wij bijna altijd met een statief. Maar er zijn uitzonderingen:
- Macrofotografie: hier heeft een hele kleine verandering van positie grote impact op het totaalbeeld. Vaak zijn die positieveranderingen zo klein dat je ze niet of nauwelijks met een statief kunt maken. Wel kiezen we er regelmatig voor om onze ellebogen te gebruiken als we een onderwerp dicht bij de grond fotograferen. Een variant hierop is om in een gehurkte positie met een arm op de knie te steunen.
- Intentional Camera Movement (ICM). Dit spreekt voor zich. Bij ICM beweeg je de camera.
- Vaak bij meervoudige belichting, ook wel meervoudige opnames genoemd. Als we twee verschillende composities in één (eind)beeld combineren is het meestal handiger om uit de hand te fotograferen.
Conclusie
Een statief is een waardevol hulpmiddel voor landschapsfotografen en zou deel moeten uitmaken van de uitrusting van elke fotograaf. Het stelt je in staat technieken toe te passen die anders onmogelijk zouden zijn. Toch zijn er momenten waarop je zonder statief werkt, ofwel omdat het niet beschikbaar is of omdat je het simpelweg niet wilt gebruiken.
Wat de reden ook is, je kunt ook zonder statief indrukwekkende landschapsfoto’s maken. Je moet je alleen bewust zijn van de beperkingen. Het belangrijkste bij fotograferen uit de hand is om een sluitertijd te kiezen die snel genoeg is om scherpe resultaten te behalen. Bij langere sluitertijden kunnen cameratrillingen en beweging – lees: onscherpte – optreden, vooral bij weinig licht. In dergelijke gevallen pas je het diafragma en/of de ISO-waarde aan om een goed belichte afbeelding zonder bewegingsonscherpte te krijgen.
Vergeet niet om altijd in te zoomen nadat je een foto hebt gemaakt. Controleer de scherpte. Als je nog ter plaatse bent kun je de instellingen aanpassen en een nieuwe foto zonder bewegingsonscherpte maken.
Dus waar wacht je nog op? Ga naar buiten en maak prachtige foto’s!
workshops
Krijg nieuwe inspiratie in de praktijk en kom naar 1 van onze praktische workshops. Je krijgt 1-op-1 begeleiding en er zijn maximaal 6 deelnemers per begeleidende fotograaf. Voor de workshop krijg je een gids met praktische informatie in het thema van de workshop. En tijdens de workshop krijg je tips, feedback op je foto’s en maken we samen dé foto. Zo krijgt je écht de aandacht die je verdient.
Yvonne en Frank hebben samen al ruim 24 jaar praktijkervaring in het geven van workshops en trainingen in natuurfotografie. We maken er altijd een leuke en leerzame workshop van. Bovendien krijg je na de workshop nog eens 2 uitdagende opdrachten in het thema van de workshop.
Samengevat:
✅ Persoonlijke 1-op-1 begeleiding op locatie
✅ Veel praktische tips en adviezen tijdens de workshop
✅ Feedback op je foto’s tijdens de workshop
✅ Samen dé foto maken
✅ Gratis koffie of thee bij aankomst
✅ Een handige gids in het thema van de workshop
✅Twee uitdagende opdrachten voor na de workshop
Landschap
Kust
Macro
Of bekijk hier de workshops die al in de loop van de komende weken plaatsvinden.
OVER BETERE LANDSCHAPSFOTO
Wij zijn Frank en Yvonne en samen zijn wij Betere Landschapsfoto. Met passie en enthousiasme bieden wij begeleiding aan zowel beginnende als gevorderde fotografen, waarbij we alles verkennen wat er te ontdekken valt op het gebied van macrofotografie, landschapsfotografie en kustfotografie.
We organiseren een breed scala aan workshops, cursussen, coachingstrajecten en inspirerende lezingen in Nederland, België en Noord-Frankrijk.
Zowel grote als kleine landschappen oefenen een sterke aantrekkingskracht op ons uit. Met de juiste – creatieve – technieken zoeken we naar prachtige locaties om sfeervolle beelden vast te leggen. We delen graag onze kennis en ervaring met jou om je te ondersteunen in je fotografische reis. Het geeft ons energie om jou als natuurfotograaf te zien groeien met onze begeleiding.
Heb je nog vragen over dit artikel? Stel ze in de reacties zodat we je kunnen helpen.
Heb je nog vragen over onze workshops? Stel ze via deze pagina.
Download hier ons gratis e-book “Betere foto’s in 9 simpele stappen“.
Of schrijf je hier in voor onze tweewekelijkse mail met tips, inspiratie en aanbiedingen.
Geef een reactie